W jakich przypadkach stosujemy izolację z płyt XPS zamiast EPS?

Płyty XPS kontra płyty EPS

Odmienna w porównaniu ze styropianem technologia produkcji sprawia, że polistyren ekstrudowany charakteryzuje się znacznie mniejszą nasiąkliwością, nieco lepszą ciepłochronnością i znacznie lepszą wytrzymałością na obciążenia. Spienienie polistyrenu następuje w wyniku zmieszania podgrzanego tworzywa z gazem technologicznym i wytłoczenia tej masy pod wysokim ciśnieniem.

W efekcie uzyskuje się i zwartą, zamkniętokomórkową strukturę o niewielkim udziale wolnych przestrzeni. Następnie płyty poddawane są obróbce mechanicznej (cięciu, formowaniu złączy), a końcowe produkty dostępne są w kilku odmianach różniących się gęstością objętościową, wytrzymałością mechaniczną, wykończeniem powierzchni i krawędzi bocznych, wymiarami płyt.

Podstawowy asortyment płyt XPS to produkty o prostych bokach i gładkich powierzchniach. Wykorzystywane są głównie do izolacji cieplnej układanych luzem na sztywnym podłożu. Płyty ze schodkowym wykończeniem krawędzi lub ukształtowanym piórem i wpustem pozwalają na szczelne i sztywne ich ułożenie np. na odkształcalnym podłożu. Płyty o szorstkiej powierzchni używane są do technologii klejenia i tynkowania ocieplenia.

Choć obszary użycia styropianu i polistyrenu XPS są podobne to dla niektórych zastosowań preferowane jest układanie izolacji termicznej z płyt XPS. Jednak często ze względu na znacznie wyższą cenę izolacji z XPS inwestorzy zastępują ją zwykłym styropianem.

Jednak kierując się jedynie podobnymi już dla obu materiałów współczynnikami przewodności cieplnej nie biorą pod uwagę innych parametrów, jak choćby pogorszenia się tej własności w warunkach trwałego zawilgocenia na które EPS jest znacznie mniej odporny. Polistyren XPS ma też znacznie wyższą - niemal czterokrotnie - wytrzymałość na nacisk, a w zakresie odporności na pełzanie (ugięcie izolacji w ciągu 50 lat) również jest o wiele lepszy.

Gdzie warto zastosować XPS?

Obecnie niemal standardem stało się użycie płyt XPS do izolacji termicznej fundamentów, ścian piwnicznych jak i podłóg na gruncie tworzącym tzw. izolację obwodową. Pełni ona również funkcję ochronną dla powłok przeciwwilgociowych zabezpieczając je przed uszkodzeniem od strony gruntu.

Płyty przykleja się do hydroizolacji zewnętrznej ściany fundamentowej lub piwnicy bezrozpuszczalnikowym lepikiem bitumicznym na zimno. Klej nakłada się punktowo na płytę bowiem spoina stanowi tylko tymczasowe zamocowanie, gdyż płyty izolacyjne będą przyciskane do ściany przez parcie gruntu po zasypaniu wykopu.

Płyty muszą opierać się na mocnej podstawie (na przykład na odsadzce fundamentu) chroniącej przed ich obsuwaniem się. Płyty XPS można również zastosować podczas betonowania ścian fundamentowych w deskowaniu systemowym wkładając je od strony zewnętrznej.

W warunkach znacznego nawodnienia podłoża i projektowanego drenażu opaskowego, do izolacji ścian piwnicy stosuje się specjalne płyty z rowkowaną powierzchnią i zatopioną warstwą geowłókniny, która pełni rolę filtru. Rowki umożliwiają odprowadzanie pionowo spływającej wody i skierowanie jej do odpływu - rury drenarskiej.

Nieznacznie lepsza izolacyjność cieplna płyt XPS w porównaniu z oferowanym obecnie styropianem EPS nie skłania już inwestorów do użycia go do ocieplania ścian zewnętrznych ze względu na znacznie wyższą cenę. Jedynie w strefie przyziemia wykorzystywane są płyty XPS chroniące lepiej cokół przed uszkodzeniami mechanicznymi i zawilgoceniem. Układane na nim płyty mają szorstką powierzchnię co zapewnia dobra przyczepność np. dla tynku mozaikowego lub przyklejanych okładzin ceramicznych.

Znaczna wytrzymałość płyt XPS na ściskanie pozwala układać je pod mocno obciążonymi nawierzchniami pomieszczeń produkcyjnych, magazynów, hangarów czy parkingów. Izolacja XPS wykorzystywana jest również do ocieplenia fundamentów płytowych wykonywanych niemal na powierzchni gruntu, pełniąc jednocześnie funkcję zabezpieczenia przed wysadzinami mrozowymi.

Do określenia nośności konstrukcji podłogowej zawierającej warstwę izolacyjną w warunkach działania obciążeń statycznych i zmiennych należy przyjąć wartość wytrzymałości na ściskanie pod obciążeniem długotrwałym czyli odporność na pełzanie, co zapewni stabilność podłoża przez wiele lat.

W systemie dachu odwróconego izolacja termiczna układana jest nad warstwą izolacji przeciwwodnej i odpowiednio dociążana, zatem ogranicza możliwość jej przesuwania i poderwania przez wiatr. Płyty XPS praktycznie mogą długotrwale przebywać w wodzie, co pozwala właśnie na taki układ ocieplenia.

Zależnie od nośności konstrukcji dachowej pokrycie w formie dachu odwróconego wykonuje się w formie lekkiej bądź ciężkiej. Do izolacji cieplnej w wersji lekkiej produkowane są płyty XPS z naniesioną zaprawą pełniącą rolę obciążenia zespolonego.

Przy ocieplaniu dachów na konstrukcji żelbetowej mogą być stosowane różne rozwiązania pokrycia - od najprostszych w formie żwirowej warstwy dociskowej na płytach XPS po okładziny ceramiczne bądź zielony dach. W konstrukcjach dachów w systemie odwróconym ryzyko kondensacji jest znacznie zmniejszone ponieważ warstwa przeciwwodną znajduje się po ciepłej stronie warstwy izolacji termicznej i pełni także rolę bariery paroszczelnej.

Z reguły nie ma więc potrzeby układania dodatkowych izolacji chroniących przed przenikaniem pary wodnej. Płyty z polistyrenu ekstrudowanego doskonale nadają się także do ocieplenia drewnianych jak i żelbetowych konstrukcji dachów spadzistych. Ocieplenie z płyt XPS można układać w różnych konfiguracjach - na poszyciu z desek, w formie samonośnej warstwy na krokwiach lub dodatkowej izolacji od strony wewnętrznej.

W przypadku układania płyt na deskowaniu uzyskuje się możliwość pozostawienia odkrytych krokwi, a spodnia strona desek odpowiednio wykończonych może pełnić funkcje dekoracyjną. Przed ułożeniem ocieplenia deskowanie pokrywa się papą termozgrzewalną, a płyty mocowane są poprzez kontrłaty, które stanowią oparcie dla łat nośnych i pokrycia dachowego. Przy takim rozwiązaniu nie ma potrzeby stosowania folii paroprzepuszczalnej gdyż płyty XPS mają duży opór dyfuzyjny, a sama izolacja bitumiczna stanowi dostateczną powłokę paroszczelną.

autor: Cezary Jankowski
oprac.: Maja Wychowaniec
zdjęcia: Phoenix Distribution